TRIDUUM PASCHALNE - warto wiedzieć

TRIDUUM  PASCHALNE Misterium Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Chrystusa Święta Paschalne, to szczyt roku kościelnego. Pascha jest dynamicznym przejściem Pana przez Mękę i Śmierć do Zmartwychwstania i życia w chwale. Obchodzenie Tajemnicy Paschy trzeba rozpocząć już w Niedzielę Palmową. Teksty mszalne w ten dzień mówią, że skończył się 40-dniowy okres przygotowania, a rozpoczynają się obchody misterium Męki, Śmierci i Zmartwychwstania Jezusa.

 

Wielki Czwartek – godz. 18.30

Chrystus po raz ostatni zasiada do wieczerzy ze swoimi uczniami. Umywa im nogi na znak miłości. Ustanawia Najświętszą Ofiarę: „Bierzcie i jedzcie...” i sakrament Kapłaństwa: „To czyńcie na moją pamiątkę!”. Pojmany w Ogrójcu, osamotniony, osądzony, cierpi.

Umycie nóg

Na pamiątkę umycia przez Chry­stusa nóg apostołom podczas Mszy Wieczerzy Pańskiej celebrans - spra­wujący Ofiarę Eucharystyczną kapłan - obmywa nogi 12 mężczy­znom. Jest to przypomnienie fundamentalnej zasady moralnej chrześcijaństwa, czyli przykazania miłości. Gest ów wyraża także praw­dę, że Kościół nie jest po to, żeby mu służono, lecz aby służyć.

Przeniesienie Najświętszego Sakramentu

Symbol znany od XII wieku. To znak uwięzienia Pana Jezusa. W śre­dnio­wieczu zaczęto budować specjal­ne ołtarze, nazywane ciemnicami, w których umieszczano Najświętsze Postaci. Dziś miejsce, do którego pro­cesyjnie prze­nosi się Eucharystię, na­zywamy ołtarzem wystawienia.

Obnażenie ołtarza

 Po zakończonej Eucharystii kapłan lub diakon zdejmują z ołtarza obrusy. Odarty ołtarz, który jest symbolem Je­zusa Chrystusa, oznacza odarcie Go z szat podczas męki krzyżowej, opuszczenie przez najbliższych oraz rezygnację z najmniejszych pozorów bóstwa dla naszego zbawienia.

Kołatki

 Od Mszy Wieczerzy Pańskiej aż do Liturgii Światła w Wielką Sobotę nie używa się dzwonków. Zamiast nich w kościołach słyszymy kołatki. To także znak żałoby po Zbawicielu, który od­chodzi. Rodzaj „postu dla uszu”, tak jak „postem dla oczu” są zakryte od V nie­dzieli Wielkiego Postu krzyże i obrazy w kościołach.

Wielki Piątek Męki Pańskiej – godz. 18.30

Dzień Męki, Śmierci Pana i Jego złożenia do grobu. Nasze spojrzenie kierujemy na Krzyż Chrystusa. „Oto drzewo Krzyża, na którym zawisło zbawienie świata” - woła trzykrotnie kapłan. Krzyż Chrystusa rzucił swój cień na wszystkie czasy. Pod ten Krzyż w wielkiej modlitwie powszechnej Kościoła prowadzimy wszystkich, za których umarł Jezus. Klękamy przed krzyżem, całujemy rany Pana, bośmy wszyscy grzesznicy, bo to myśmy Go ukrzyżowali. To nasz grzech zrodził Jego śmierć.

Post ścisły

 To jeden z niewielu dni w roku, w któ­rym Kościół nakazuje swoim wy­znaw­­com post ścisły, czyli jakościowy i iloś­ciowy. Tradycja poszczenia w Wiel­ki Piątek ma swój początek już 100 lat po śmierci Chrystusa. Nazy­wa­no ten post „postem współczucia”. Był znacz­nie surowszy od dzisiejszego poszczenia. Chrześcijanie odmawiali sobie w tym dniu zarówno pokarmu, jak i napoju.

Prostratio

To pierwszy, przejmujący symbol li­turgii Wielkiego Piątku. Celebrans, wychodząc w zupełnej ciszy przed oł­tarz, pada przed nim twarzą do ziemi. To nie tylko gest głębokiego uniżenia, ale także uznanie winy, postawa szoku, który rodzi się ze świadomości, że przez nasze grzechy jesteśmy współ­winni śmierci Chrystusa na krzyżu. Pa­damy na twarz uznając, że Krzyż jest miej­s­cem ostatecznego objawienia ognia Bożej miłości, jest prawdziwym „krze­wem gorejącym”, który choć płonie, jednak nie spala się.

Modlitwa powszechna

 To kolejny element, który ma swo­je źródło w tradycji pierwotnego chrześcijaństwa. Modlitwa za wszyst­kich, bo za wszystkich umarł Chry­stus. Jej „powszechność” wyraża się w trosce, aby nie zmarnowała się ani odrobina odkupieńczej krwi Chrystu­sa, który umiera za zbawienie całego świata.

Adoracja Krzyża

Podobnie jak wiele innych elementów liturgii wielkopiątkowej, adoracja Krzy­ża wywodzi się z Jerozolimy. Później przejął ją cały Kościół. Dokumenty wskazują, że w Rzymie znano ją już w VII wieku. Z Rzymu trafiła do Franko­nii, gdzie obrzęd udramatyzowano, od­słaniając uroczyście krzyż przy śpiewie znanej nam dziś antyfony: „Oto drzewo krzyża”. Słowa nawiązują wprost do pierwszego drzewa w Piśmie Świę­tym, którego owocem była śmierć. Owo­cem tego drzewa jest życie.

Komunia św.

To jedyny dzień w roku, kiedy kapła­ni przyjmują Komunię św. tylko pod postacią chleba. Choć nie sprawuje się w tym dniu Eucharystii, to nie odgra­dza się chrześcijan od Bożego po­karmu, przyjmując wcześniej konsekro­wane eucharystyczne Postaci.

Grób Pański

Ostatni element liturgii Wielkiego Piąt­ku. Z X wieku pochodzą pierwsze świadec­twa o składaniu krzyża Chrystusa w gro­bie. Później przenoszono do „grobu” tak­że Eucharystię. Przeniesienie Eucharystii przypomina zdjęcie z krzyża i pogrzeb Chrystusa. Ostatnia modlitwa przy grobie wskazuje jednak nadzieję: „Chryste, na­sze Zmartwychwstanie i Życie, podźwi­gnij nas z grobu grzechów”.

Wielka Sobota

 Dzień spoczynku Pana w grobie. Dzień cichej nadziei, modlitewnego oczekiwania na cud zmartwychwstania, przekonania w moc Boga większą od śmierci. W kościołach, przy grobie Chrystusa, trwa modlitewna adoracja.

Wigilia Paschalna Wielkiej Nocy – godz. 20.00

O zmroku rozpoczyna się celebracja Wigilii Paschalnej: liturgia światła ze śpiewem wielkanocnego orędzia, dłuższa liturgia słowa ukazująca wielkie dzieła Boże na przestrzeni dziejów zbawienia, błogosławieństwo wody chrzcielnej i odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych. Czuwanie nocne kończy celebracja liturgii Eucharystycznej.

Polska tradycja każe nam podążyć rankiem z uczniami, aby osobiście odkryć „pusty grób” i prawdę o Zmartwychwstaniu Pana. Stąd uroczystym dopełnieniem obchodów paschalnych jest procesja rezurekcyjna i Eucharystia o świcie, będące ogłoszeniem Zmartwychwstania.

Obrzęd światła

Z ciemności do światła. Z grzechu do łaski. Ze śmierci do życia. To wszyst­ko ma wyrazić obrzęd, który rozpoczy­na świętowanie Paschy. Prosta symboli­ka przedstawia w skrócie tajemnicę od­kupieńczej śmierci i zmartwych­wstania Chrystusa. Tak jak ogień - Chrystus oświeca, ogrzewa i oczyszcza.

Paschał

To duża świeca z wosku. Jest ona zapa­lana od poświęconego ognia i uro­czyście wnoszona do ciemnego kościoła. Symbo­lizuje Chrystusa Zmartwych­wstałego - światłość świata, znak nadziei na wieki. Wyryty na nim krzyż oznacza odkupień­czą śmierć Chrystusa. Pięć otworów to symbole Jego zbawczych ran, a pierwsza i ostatnia litera greckiego alfabetu oznacza pano­wa­nie nad czasem. Po zakończeniu okresu wielkanocnego paschał stawia się obok chrzcielnicy. To od niego zapała się świece przy chrzcie dziecka, jako znak jego włączenia przez chrzest do Mistycz­nego Ciała Chrystusa - Kościoła.

Exsultet

Starożytny hymn chrześcijan. To jed­na z najpiękniejszych modlitw Kościoła. Pochwała paschału symbolizującego Chry­stusa. Podkreśla ciągłość historii zbawienia, której ukoronowaniem jest przynoszące radość wszystkim wydarzenie paschalne.

Liturgia Słowa

W rozbudowanej Liturgii Słowa Wigi­lii Paschalnej słyszymy opowieść o dzia­łaniu Boga dla ratowania człowieka. Wy­bór siedmiu czytań stanowi główne punkty scenariusza podjętego przez Bo­ga, który nazywamy planem zbawienia.

Liturgia chrzcielna

Na liturgię chrzcielną Wigilii Pas­chalnej składają się cztery elementy: Li­tania do Wszystkich Świętych, błogo­sławieństwo wody chrzcielnej, chrzest i bierzmowanie (jeśli są kandydaci) oraz odnowienie przyrzeczeń chrzcielnych.

Liturgia Eucharystyczna

To ostatnia i zarazem szczytowa część liturgii Wigilii Paschalnej. Warto zaznaczyć, że nie jest to Msza św. Wielkiej Soboty, ale Niedzieli Zmar­twych­wstania. Pełna radości, bo w sposób najdoskonalszy urzeczy­wistnia Paschę Pana.

Procesja rezurekcyjna

Procesja rezurekcyjna jest uroczy­stym ogłoszeniem prawdy o Zmar­twychwstaniu Pańskim, manifestacją wiary chrześcijan - na wzór kobiet, które po doświadczeniu pustego gro­bu poszły ogłosić tę wieść uczniom. Procesja jest też symbolem wędrówki Nowego Ludu Bożego razem ze swo­im Panem do ojczyzny niebieskiej.